28 Temmuz, 2013

Utanarak söylemeliyim ki, J. D. Salinger'la tanışmam Teoman'ın 2001 yılında çıkardığı "Gönülçelen" albümü sayesinde oldu. "The Catcher in the Rye"dan sonra, Yapı Kredi Yayınları'nın "Dokuz Öykü" kitabıyla daha da çok sevdim yazarı.


Dokuz Öykü
Salinger'ın 1948-1953 yılları arasında yayınlanmış dokuz öyküsü bulunduğu bu kitap, Salinger'ı okumaya başlamak için ideal. Elimdeki 9. baskıdaki arka kapak yazısında da belirtildiği gibi "bu kitaptaki öyküler bu dünyanın kabullenilmesinde değil, aşılmasında buluyor doruk noktasını".
Tüm öykülerden bahsetmektense, bugün kitabı tekrar elime aldığımda işlenişiyle en çok etkilendiğim öykü olan "Muz Balığı için Mükemmel Bir Gün"den bahsetmek istiyorum. Elimdeki kitabın arka kapağında da öykünün sonu belirtilmiş ama ben yine de uyarayım, eğer okumadıysanız ve okumayı düşünüyorsanız bu yazıda, öykünün sonundan da bahsedeceğim.

Öykü, bir kadının annesiyle yaptığı telefon görüşmesiyle başlıyor. Salinger, betimleme ve ironiyi o kadar güzel kullanıyor ki, oda ve taraflar gözünüzde tam olarak canlanıyor. Eşinin psikolojik sorunlarından dolayı kızına zarar vereceğinden endişe duyan anne, ardı ardına sorular soruyor, birinin cevabını almadan diğerine geçiyor. Arada başka kadınların dedikodusunu yapmaktan da geri durmuyor. Telefon konuşmasını okurken "İşte" diyorsunuz, "anneler zaman ve mekan fark etmeksizin, az çok aynılar".

Gelelim hikayenin asıl kahramanına: Seymour Glass ya da kumsalda tanıştığı küçük arkadaşı Sybil'in tabiriyle See More Glass. Seymour'a geçmeden önce minik bir parantez açarak Salinger'ın, kahramanı farklı Glass'lar olan dört hikaye yazdığını da belirtmek isterim.
Bu hikayenin Glass'ı Seymour, savaştan yeni dönmüştür, biraz önce bahsettiğimiz telefon konuşmasından aldığımız bilgiye göre de psikolojik sorunları nedeniyle tedavi görmüştür. Eşiyle birlikte tatile gelen beyaz tenli ve dar omuzlu kahramanımız, sahilde bornozla oturuyor. Tatilde arkadaş olan Seymour ve Sybil'in plajdaki diyalogları ayrı bir dikkat çekicidir. Akranı olan başka bir küçük kızın Seymour'la ilişkisini kıskanan Sybil'e, muz balığı hikayesini anlatıyor Seymour: küçücük muz dolu bir delikten içeri girip, yedikleri muzlar yüzünden şişip domuza dönen ve tekrar o delikten çıkamayarak ölen muz balıklarının hikayesi...  Hikayeyi anlattıktan sonra "muz balığı için mükemmel bir gün bu gün" diyor ve Sybil'le beraber muz balıklarını görmek için denize giriyorlar. Sybil, ağzında altı tane muz olan bir muz balığı gördüğünü söyledikten sonra Seymour'la beraber denizden çıkıyorlar. Sybil, Seymour'dan ayrılırken Seymour bornozunu giyip deniz yatağını da alarak odasına dönüyor. Odada, biraz önce annesiyle telefonda konuşan eşi, yatağın bir ucunda yatarken, Seymour, bavulundan otomatik tabancasını çıkarıyor, yatağın kenarına oturuyor ve tabancayı sağ şakağına dayayarak ateşliyor.

Hikayenin başında böyle bir sonu beklemiyor kimse. Zaman zaman gülümsediğiniz bu hikayede Salinger, denizden tatilden, küçük kızla sohbetten, muz balıklarına, oradan intihara öyle sert ve hızlı bir geçiş yapıyor ki, hikaye bittikten sonra bir süre diğer hikayeye geçemiyor insan.

Kimilerine göre muz balıkları 2. Dünya Savaşı sonrası insanları temsil etse de, dümdüz bir okumayla bile, oldukça etkileyici bir hikaye "Muz Balığı için Mükemmel Bir Gün".

24 Temmuz, 2013



            “Ben her şeyin bir bir yok olmasına o kadar çok alıştım ki.
Ve her şeyin yeniden bir bir var olmasına o kadar alışacağım ki.
Edip Cansever”


Askeri darbe üzerine yazılan eserlerin en çarpıcıları şüphesiz ki hapishane anılarıdır. Bu eserler, sadece yazıldığı dönemin içinden konuşabildikleri için tarihi bir önem arz etmez. Aynı zamanda, yazarlık deneyimlerini benzersiz kıldıkları ve yazara ve okuyucuya edebiyatın sınır tanımaz dilini sundukları için de farklılaşır. 12 Mart 1971’de Sevgi Soysal’ın sekiz ay boyunca tutuklu kaldığı Yıldırım Bölge Cezaevi’deki anılarından oluşan ve Oya Baydar’ın önsözüyle sunulan Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu da bu nitelikte bir eser. Bu kitabı benzerlerinden ayıran en önemli özelliği ise Sevgi Soysal'ın dilinin samimiyeti, açıkyürekliliği ve kendine has mizahı.

Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu, hüznü mizahın dilinden anlatan bir kitap. Bunun için olsa gerek, 12 Mart’ın simge kitabından, üstelik bir de cezaevi anılarının, işkencelerin, türlü türlü eziyetlerin anlatıldığı bir kitaptan demir parmaklıklara teslim olmayan güçlü bir umudun sesi yükseliyor. Bu umudu, otoriteye karşı her türlü baskıyı reddeden, hem bireysel, hem de kollektif bir varoluş hikayesi besliyor. Bir de, kitap boyunca Sevgi Soysal’ın eğlenceli ve bir o kadar da düşündürücü alaycılığı…

Bu kitapta, Yıldırım Bölge Cezaevinde yaşadığı iki ayrı tutukluluk dönemini kaleme alıyor Sevgi Soysal. İlkini, 12 Mart rejimin tam anlamıyla inşa edilmediği, cezaevi koşullarının görece daha iyi olduğu ve sivri mizahının süzgecinden geçirerek sunduğu bir “sosyalizm dönemi” olarak tanımlıyor. Bu dönemi farklı kılan bir başka unsur da, en yalın halleriyle görebildiğimiz, siyasi tarihimizin tanıdık isimleri; Oya Baydar, Behice Boran ve Sevim Onursal.   

İkinci tutuklanışında ise, giderek daha da “sertleşen” 12 Mart rejimini yaşıyor. Yine aynı cezaevine getiriliyor ama eski koğuş arkadaşları ya çoktan tahliye olmuş ya da birbirleriyle görüşmelerine izin verilmiyor. (Bu durum, cezaevi yönetiminin, koğuş içindeki bütünlüğü bozmak için birbirine yakın olan kişileri ayrı ayrı koğuşlara koyma politikasından kaynaklanmaktadır.)

Bir yandan, Kızıldere olayı, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamlarının cezaevinde yarattığı yankılar, bir yandan da eski cezaevi kadrolarının değiştiği, tutukluların er kişi ilan edildiği kısacası şiddetin başkalaştığı bir dönem aslında. Sevgi Soysal bu dönemi anlatırken, hem cezaevinin askeri yönetim tarafından “hizaya getirilme” süreçlerine kendi ince ayarını ustalıkla yapıyor, hem de bu başkalaşıma karşı kadın mahkumların mücadele yöntemlerinden sık sık bahsediyor. Sözünü hiç sakınmıyor ve yeri geldiğinde sol hareket de onun eleştirilerinden fazlasıyla nasibini alıyor.    
  
  Sevgi Soysal’ın yazarlık hayatında 12 Mart önemli bir dönüm noktası teşkil etmektedir. Çeşitli dergilerde yayınlanan öyküleriyle başladığı yazarlığa, askeri rejim tarafından tutuklanma gerekçesi olarak gösterilen ve “hayvanlarla cinsi münasebeti övücü nitelikte bulunduğu için” toplatılan ilk romanı, Yürümek son noktayı koyar. Bu tarihten sonra yazdığı eserlerinde, 12 Mart’a karşı geliştirdiği eleştirel tutumu ve bu dönemin kendi hayatı üzerinde yarattığı izleri açıkça görebiliriz. Bunun en güzel örneklerinden birisi de Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu’dur.

Not: Bu yazı, son birkaç yıldır düzenlenen Sevgi Soysal’ı anma çalışmalarına küçük bir katkı sunma ve onu “yeniden hatırla(t)ma" çabası olarak görülmelidir. 
   


19 Temmuz, 2013

Bundan önceki buluşma yazımızın tarihi 26 Mayıs’ı gösterirken “gelecek ay görüşmek üzere” diye bir temennide bulunmuşuz. Tabi ki hiçbirimiz birkaç gün sonra başlayacak ve ana gündemimiz haline gelecek Gezi olayları hakkında bir öngörü yapamamışız.
Halen de gündemimizin en önemli konusu olan ve katmanlar halinde ve farklı boyutlara bürünerek büyüyen bu hareketi blogumuz ile entegre etmek istedik. Bu yüzden de bu buluşmamızı Gezi direnişinin önemli olaylarından biri olan "Yeryüzü Sofrası" etkinliğinin Boğaziçi ayağı ile birleştirdik. Kafası karışık Hiç Kıyafetim Yok blogunun sahibi anarşist prenses de bizlerleydi. Bu vesileyle ona da yaptığı lojistik destek için teşekkür ediyorum.

Etkinliğin başlarında çekilmiş bir fotoğraf, çok daha kalabalık olduk
“Dünya nimetlerini parselleyenlere inat Yeryüzü Sofrası’nı açmaya geldik”

Kitabımız son dönemin popüler yazarlarından olan Murat Menteş'in Ruhi Mücerret. İtiraf etmek gerekirse yaz aylarının da getirdiği bir rehavet ve tatil havası nedeniyle hafif bir kitap -bizim gibi bir kitap blogu için enteresan bir beklenti farkındayım ama biz de insanız- okumak isteyerek bu kitapta karar kılmıştık.
Kitap hakkında genel kanı: “Olmamış!”. Göze sokulan, gönderme deneyemeyecek açıklıktaki ifadeler; insanı mesaj bombardımanına tutuyor. Ancak gündemle de alakalı çok güzel cümleler de yok değil: “Sistem ve kurumların öncelikli fonksiyonu kendini korumaktır, insanı değil” veya “Cehennemi cehennem yapan ateş değil zebanilerdir”. Bu tarz aforizmalar bir kitabı iyi yapmaya yeter mi bilemiyorum. Ama maalesef ki edebiyatımızda bazı yazarların önceki çalışmaları nedeniyle yeni eserlerinin eleştirilemez boyuta gelmesi problemi Murat Menteş için de geçerli. Kusura bakmasın kimse ama entellektüel birikimi yüksek diye kötü edebiyata kötü diyememiz komik.
Bir klasik haline gelen üyelerimizin ağzından kitap hakkındaki birer cümlelik yorumlarımız tabi ki bu sefer de mevcut. Ama dediğimiz gibi hiçbirimiz kitabın içine tam olarak girememişiz, "heralde yaz yüzünden" demek en kibar açıklama olacak sanırım.
Burcu: Ay benim hiç cümlem yok!
Özlem: Bu kitap çok sağlam reklam almış olmalı.
Hazal: Bu adam yazarsa hepimiz Tolstoy'uz (uuu çok ağır konuştu)
Merve: Mizahı yavan, ironisi light olmuş.
Gözde: Kapak bayağı iyi olmuş!


Bir kitap iki kapak

16 Temmuz, 2013






Tavandaki Kukla'nın yazarı Ingvar Ambjörnsen. Norveçli yazarın Türkçe'ye çevrilen diğer eserleri Beyaz Zenciler     (Hvite niggere) ve İnsan Postuna Bürünmüş Köpek (Sarons ham) yine Ayrıntı Yayınları tarafından basılmıştır.

Farkındayım biraz soğuk, resmi ve sıkıcı bir giriş olmuş olabilir. Ancak bu kitap benim için anlatması zor bir eser çünkü tecavüzü anlatıyor. Özel olarak üzerine çalıştığım ve tüm kafa patlatmalarıma rağmen bir türlü akıl erdiremediğim konulardan biri tecavüz. Zaten akıl erdirilmesi de imkansız. Ama işte insan her kötü şey de olduğu gibi bir neden arıyor. Ancak failin salt kötülüğü ve nefreti dışında bir neden yok. Bu eylem fail tarafından bir nefret eylemi olarak , karşısındakini korkutmak, aşağılamak ve küçük düşürmek niyetiyle yapılıyor ve bu yolla mağdurun hayatını alt süt ediyor. Bu roman işte tam da bu alt üst oluşu anlatıyor. Ancak birinci ağızdan mağdurun tarafından değil de ablasının ağzından dinliyoruz biz bu hikayeyi.

Tecavüze uğradıktan sonra intihar girişiminde bulunan, hayatını akıl hastanesinde yıllar sürecek bir suskunluğun içinde geçiren kardeşinin intikamını almaya çalışan bir kadının hikayesi bu. Roman boyunca yüzyılların meselesi "suç" ve "ceza"yı farklı bir konu üzerinden yeniden düşünmeye başlıyorsunuz. Bu süreçte elbette ki "adalet"i sorguluyorsunuz. Hatta "bu adalet denen şey acaba dünyanın hiç bir yerinde yok mu acaba?" diye kendinize sormadan da edemiyorsunuz. Mağdurun beyanın esas alınması ve sanığın suçsuzluğunu ispatlamak durumunda olduğu tecavüz olayları gibi durumlarında nasıl da mağdurun kendini aklamak zorunda bırakıldığını bir kez daha düşünüyorsunuz. Bir suçun cezasının sadece faili cezalandırmaktan ibaret değil de aynı zamanda mağdur ve mağdur yakınlarının da bir nevi rahatlamaları için olduğunu yeniden anlıyorsunuz. Çünkü cezasız kalan her suç insanda öfke, hayal kırıklığı ve umutsuzluk yaratır. Bu romanda suçun neden cezasız kaldığı net bir şekilde oraya konulmuyor zaten o kısmı sorgulamanıza gerek kalmıyor. Siz de abla ile beraber bu intikam planının bir parçası olarak ilerliyorsunuz.

Son yıllarda ülkemizde gündemden düşmeyen bir konu olması açısından okunmasını tavsiye ettiğim bir roman "Tavandaki Kukla". Gerek kurgusu gerek anlatım özellikleri açısından edebi olarak sizi saran ve rahatsız eden bir roman. Bu açıdan ele aldığı konu ile uyumlu olduğunu söylemek gerek. Okurken rahatsız olabileceğiniz yerler var ama okumayı bırakmayıp devam etmelisiniz. İnsan ruhunun med-cezirlerini görmek, yaşanan bir felaketin sadece birinci dereceden mağduru değil yakınlarını da nasıl etkilediğini anlamak bakımından okunması gerek.

Ayrıca eklemeden geçemeyeceğim roman Norveç'in soğuk ve karanlık atmosferinde geçiyor. Okurken fiyordlardan buzlanan denizi, soğuğu, karı, ormanı iyice hissediyorsunuz.



" 'Felaketlerden zevk alan bir mizacın mı var?' diye sormuştum bir seferinde. 'Gerçeklere tahammül edebilecek gücüm var,' demişti."




"Hikayem Paramparça"nın yazarı Emrah Serbes'in büyük kitleler tarafından tanınması Behzat Ç. ile oldu. Yazarın ilk romanı olan "Her Temas İz Bırakır" 2006 yılında yayımlandıktan sonra, Behzat Ç. serisinin devam kitabı sayılabilecek olan Son Hafriyat 2008'de okuyucusuyla buluştu. Bu iki romanın dışında Erken Kaybedenler adlı hikaye kitabı ise 2009 yılında diğer kitapları gibi İletişim Yayınlarından çıktı.

Emrah Serbes bana göre, bazı açılardan adı kitaplarının önüne geçen biri ama aynı zamanda da yarattığı Behzat Ç. karakteri açısından baktığımızda ise karakterin kendisinin önüne geçtiği bir yazar. Onu ve yazılarını kısaca anlatmak bu nedenle çok da mümkün değil. Sadece kitaplarıyla kendisinden bahsetmek de, özellikle Gezi Direnişi sonrasında, çok mümkün değil. Gerek Behzat Ç. dizisinin dokunduğu konular, ki bunlarda senaristlerin de katkısı göz ardı edilemez, gerekse kendisinin konuk olduğu çeşitli programlarda parmak bastığı konulara bakılınca kendisinin sadece bir yazar olarak kalmayıp memleket meseleleriyle de hemhal olduğunu rahatça söyleyebiliriz.

Yazardan bu kadar bahsettikten sonra kitaba geçebilirim diye düşünüyorum. Kitaptaki metinlerin büyük kısmı Afilli Filintalar adlı blogda yayınlanan parçaların gözden geçirilmiş ve yeniden düzenlenmiş versiyonları. Kitabın sonunda yer alan "Galip İşhanı" adlı öykü ise ilk kez yayımlanmış. Kitap kısa öyküler ve fotoğraflardan oluşuyor.

Kitabı okumaya başladığınızda nasıl yarısına geldiğinize hatta bitirdiğinizde hayret ediyorsunuz zira çok çabuk ve keyifli bir okuma oluyor. Metinler birbirinin devamı değil, istediğiniz yerden başlayabilir hatta bazen benim yaptığım gibi gözünüzü kapatıp kitaptan fal bakmayı deneyebilirsiniz. Mesela şu an deniyorum ve 34. madde çıkıyor karşıma
"İnsanların benim hakkımdaki düşüncelerine hep çok önem verdim. Her kişiliği bir saplantı şekillendirir. Benimkini şekillendiren de bu oldu sanırım."

Okurken kendinizden ya da tanıdığınız pek çok insandan bir şeyler buluyorsunuz. Genellikle Ankaralı bir kitap bu yazarın diğer kitapları gibi ama bazen Beşiktaş'a da uğruyor. Tanıdık sokaklarda dolaşıyorum o zaman kendi adıma. Çoğu parça kendi kendine konuşan bir adam hissi yaratıyor. Sanki yayımlansın da okunsun diye değil de, "yazmazsam içimde kalır, bari yazayım da bir köşede dursun" diye yazılmış gibi. Genellikle sade ve kolay anlaşılır yer yerse sert ve okuyup geçmesi zor cümleler var içinde. Yazar yüksek sesle içine soramadığı soruları yazarak hepimize sormuş gibi. Bir nevi yazma günahına bizi de ortak ediyor. Belki de ben abartıyorumdur, bilemiyorum.

Kısacası efendim bu "hızlı okunur zamanla içinize yerleşir" cinsten kitabı size tavsiye ederim. Yalnız kitabın kapağını pek sevemedim ne yalan söyleyeyim (yazmasaydım içimde kalırdı). Son olarak da bazılarımız için tanıdık bir paragrafla bitiyorum;

"Kurtuluş Parkı'nda yaprak dökümü... Hava açık... Yıldızlar yere yakın... Taş atsak bir ikisini düşürebiliriz. 'Neden olmaz,' diye soruyorum. 'Mutsuz oluruz,' diyorsun. 'Herkes mutlu olacak diye bir kural yok, biz de mutsuz olalım.' "


15 Temmuz, 2013

Geçen ay bir kitabevinin arka raflarında rastlayıncaya kadar ne Mathias Enard’dan ne de sorulunca bir anda söyleyemediğim bir ismi olan bu kitabından haberim vardı. 


Can Yayınları, Nisan 2011
"Leonardo da Vinci'nin projesini reddettikten sonra, kendisinden Haliç üzerinde yapılacak bir köprü planı isteyen II. Bayezid'in davetini kabul eden Michelangelo, 13 Mayıs 1506 günü İstanbul'a ayak basar." Arka kapağının bu ilk cümlesini okuduktan sonra ve ön kapaktaki prestijli Gouncourt des Lyceens* ibaresini görünce kitabı çok da düşünmeden almaya karar verdim. 

Kendisini dünya vatandaşı olarak niteleyen ama aslen Fransız olan yazar Doğu Dilleri Enstitüsü'nde Arapça ve Farsça eğitimi aldıktan sonra Orta Doğu'ya çeşitli araştırma gezileri yapmış ve 2000 yılından itibaren de Barcelona'da yaşamaya başlamış. Bu kitaba ek olarak, Hırsızlar Sokağı isimli bir başka eseri de yine Can Yayınları'ndan Türkçe'ye çevrilmiş. 

İtiraf edeyim, kitabın edebi kısmı bana çok cazip gelmedi. Ancak konusuyla oldukça ilgilendim, zira kurgu da olsa içinde gerçeklik barındıran bir hikayeydi. Köprüleri çok seven ve rivayete göre zehirlenerek yine bir köprü kenarında vefat eden sultan II. Bayezid, Galata ve İstanbul'u birbirine bağlamak ve deyim yerindeyse medeniyetler arasında bir köprü inşa etmek için Leonardo da Vinci'yi İstanbul'a davet etmiş ancak da Vinci'nin eserini estetikten yoksun bulduğu için reddetmiştir. Sonrasında İtalyan heykeltraş ve ressam Michelangelo'ya aynı teklifle gitmiş ve Michelangelo da zaten Papalık müessesesi ile o dönem sorunlar yaşadığından bu teklifi kabul ederek çalışmalara başlamış. Bu noktada şunu belirtmek gerekiyor, internette kısa bir araştırma yaptığınızda tarihsel olarak Michelangelo'nun  bu teklifi reddettiği gibi bir bilgiyle karşılaşabilirsiniz, ancak Enard yaptığı araştırmalar sonucunda Michelangelo'nun İstanbul'a geldiğinin Osmanlı arşivleri vasıtasıyla yakın zamanda gün ışığına çıktığı sonucuna ulaşmış.

Eserin olay örgüsünde, Michelangelo İstanbul'a gelir, çalışmalara başlar, hikayenin sonunda ortaya çıkan proje de da Vinci'nin salt matematiksel eserinin tersine, estetik bir yapı olur. Her ne kadar yazar sonuç olarak projenin inşaasına başlandığından fakat 1509'daki Büyük İstanbul Depremi ile şehrin büyük bir bölümü gibi eserin de sulara gömüldüğünden bahsetse de, kitabın sonunda bunun gerçekliğiyle ilgili bir bilgi vermiyor. Michelangelo'nun İstanbul'da eseri üzerinde çalıştığı periyodu ele alan yazar, bu kısa zaman diliminde İstanbul'daki gündelik hayatla ilgili de tarihsel bir takım bilgiler vermeyi eksik etmiyor. Bu bakımdan da benim gibi tarihi ve kenti seven bir insana iyi bir okuma deneyimi yaşatıyor. Gerçeği ne kadar yansıtıyor bilmiyorum ama Michelangelo'nun ünlü divan şairi Mesihi (Priştineli) ile yaşadığı platonik aşk da, her tarihsel romanın olmazsa olmaz aşk hikayesini oluşturuyor. Mesihi'nin bazı dizelerinin sunulması da, yine yazarın kitabı yazmak için nasıl bir araştırma yaptığını ortaya koyan önemli örneklerden biri olarak görünüyor.

Edebi olarak çok sevmediğim bu kitabın, gayet başarılı bulduğum tarihsel yanları ile ilgili bir takım yorumlar yaparak yazımı sonlandırmak istiyorum. İçinde bulunduğumuz kentlerin dönüşümü sürecinde bu kitabı okumak bana yüksek oranda bir ironi sundu. Ucundan kıyısından tarihle ilgilenen bir kişi olarak, 2000'li yılları Cumhuriyet tarihi boyunca İmparatorluk nostaljisinin en çok yapıldığı dönem olarak niteleyebilirim. Ancak Osmanlı mirasının ve kültürünün nasıl yanlış anlaşıldığı sanıyorum ki sırf tek bir Galata köprüsü örneği üzerinden incelenebilir. Önemli soru şu, sizce, bir dahi olarak görülen Leonardo da Vinci'nin eserini estetik yoksunu olarak niteleyip reddeden ve proje için Davud Heykeli ve Sistine Şapeli gibi bugün dünya kültür mirasının parçalarını oluşturan eserlerin sahibi Michelangelo'yu davet eden bir Sultan'ın imparatorluğu, şehrin tüm silüetini görünmez hale getiren ve çok büyük bir ihtimal ışıklarla süslenecek olan köprüyü yapanlar tarafından ne kadar anlaşılmış olabilir? Bana, bu durumda bir terslik var gibi görünüyor. 

*Prix Gouncourt Fransa'da 1903'ten bu yana verilen bir edebiyat ödülü. Kazananlar arasında Marcel Proust ve Simone de Beauvoir gibi isimler de bulunuyor. 

04 Temmuz, 2013




"beş yaş insanın en olgun çağıdır, sonra çürüme başlar"
                                     Oğullar ve Rencide Ruhlar



Aslında yazmayı planladığım başka kitaplar vardı ancak çıkmasını dört gözle beklediğim "Cehennem Çiçeği" çıkınca diğer kitaplarıma "siz birazcık bekler misiniz rica etsem" diyerek önceliği Alper Kamu'ya verdim.

Alper Canıgüz'ü severim, bilenler bilirler, daha önce de Gizliajans'ı burada yazmıştım. Ancak Alper Canıgüz'ü sevmenin ilk ve en temel sebebi Alper Kamu'dur. Alper Kamu, dünyanın en küçük dedektifi, zehir gibi bir zeka ve  hazır cevaplılığı ile insanı hayrete düşüren bir çocuktur. İlk macerası olan "Oğullar ve Rencide Ruhlar"dan 9 sene sonra okuduğumuz bu romanda da Alper beş yaşındadır. Açıkçası Alper'in büyümemesi beni acaip mutlu etti çünkü ilk kitapta da denildiği gibi "beş yaş insanın en olgun çağıdır, sonra çürüme başlar".
Öncelikle belirtmekte fayda var, bu romandan keyif almanız için önceki romanı okumuş olmanız gerekmez ama benim naçizane tavsiyem karakterleri daha yakndan tanımak adına ilk kitabı önceden okumanız yönünde.
Bu uzun ön bilgilendirmelerden sonra "Alper Kamu - Cehennem Çiçeği"ne gelelim. Kitabın arka kapağında da belirtildiği gibi kahramanımız "İnsanlığa dair kavrayışımızı biraz daha ileri götürmeyecekse bir cinayeti çözmenin ne anlamı var ki?" diyerek adalet kavramımızı sorgulamaya davet ediyor bizi. Ancak bununla da kalmıyor bir de geçmişte kalmış ya da öyle olduğunu sanığı bir aşk hikayesinin peşine düşüyor. Bu arada kendisi de aşkın ne olduğunu öğrenmeye çalışıyor. Ve babası ile aralarında şöyle bir konuşma geçiyor;

" 'Bir baba olarak söyle evladına: Aşk var mıdır yok mudur, boş mudur dolu mudur, ne kokar, ne boktur?
   Gülmesi biraz dinince, 'Tanrı gibi düşün' dedi babam, ki böyle bir yanıtı hiç beklemiyordum. 'İnanıyorsan varolup olmaması pek önemli değildir. Ayrıca en büyük inkarcının da en inançlının da içinde bir nebze kuşku vardır. Ve elbette ki, aşk da Tanrı da ölümsüzdür.' "

Şimdi böyle vurucu bir dialoğu okuduktan sonra kitabın romantik ve dramatik yanının daha ağırlıklı olduğunu sanmayın lütfen. Ciddi anlamda vurucu ve sizi yerle bir eden yerleri az değil kesinlikle. (Özellikle bir "Karanfil Kız" öyküsü var ki, okurken dağılıyorsunuz. Hatta sırf o öykü için bile bu kitap okunur gibi iddalı cümleler bile kurabilirsiniz, o derece güzel.) Ama Alper Kamu'yu Alper Kamu yapan kara mizahıdır. Hatta buna da bir örnek vermek gerekirse Alper ile komiser yardımcısı Onur Çalışkan arasında geçen ve içinde bulunduğumuz günler açısından da anlamlı olan şu diyaloğu paylaşmak isterim.
" 'Hatrınızı sormaya geldim' diye yanıtladım elimdeki dosyayı kapatıp masanın üzerine atarken.
   ' Beni merak ettin yani, hepsi bu, öyle mi?' Tavrı alaycı, bakışları kuşkucuydu.
   ' Yok' dedim, 'hepsi o değil. Bir de o 1 Mayıs gösterilerinde ananız babanız yaşında insanların üstüne kurt köpekleriyle, biber gazlarıyla falan saldırmaya hiç utanmıyor musunuz, onu merak ettim' Ben hesapta gönlünü almayacak mıydım bunun?
   Onur Çalışkan'ın suratı mosmor kesilmişti. 'Ben... asla.... bak...' falan gibi bir şeyler geveledi.
 'Tamam tamam' dedim. ' Biliyorum sizin bir suçunuz yok, emir kulusunuz. Eminim size kalsa dünya çok daha iyi bir yer olurdu.' "
Yeni çıkan bir kitap hakkında daha fazla spoiler vermeden kendimi durdurmak için toparlamak gerekirse. İlk kitaptan bile iyi diyebileceğim kadar oturmuş bir dil ve mizaha sahip "Alper Kamu- Cehennem Çiçeği". Aynı zamanda da bu mizah zemininden midir yoksa ayrıca okunduğunda da ağlatacak kapasitede öyküler yazmayı başarabildiğinden midir bilemem ama Alper Canıgüz bu romanında dramatik yazarlık tarafının çıtasını da gayet yukarılara taşımış. Yalnız bu kadar övdükten sonra bir kaç eleştiri yapmamın da pek sakıncası olmayacaktır diye düşünerek şunu eklemek istiyorum; çok okuyan, zeki ve bilgili bir kardeşmiz olsa da Alper, romanın arasında giren ansiklopedik kıvamda olmasa da o konseptteki bilgiler, okuyucuyu romandan koparabiliyor. Tabii ki bir Ahmet Mithat Efendi havası yok ama yine de daha az bilgi verilmesi sanki daha da sıcaklaştırabilirdi romanı.

Son olarak;

"Bütün aşklar küllenir, bütün babalar ölür, bütün hikayeler biter. Birinin yıkıntıların nöbetini tutması gerekir; işte o yüzden, biri hariç bütün çocuklar büyür."